Oftalmologiya göz və görmə sistemi xəstəliklərinin diaqnostikası, müalicəsi və profilaktikası ilə məşğul olan tibb sahəsidir.
Göz, ətrafdakı strukturlar və görmə sistemi bir sıra klinik şəraitdən təsirlənə bilər. Oftalmologiyaya mikrocərrahiyyə ilə yanaşı, bu cür halların diaqnostikası və müalicəsi də daxildir.
Kimə oftalmoloq deyilir?
Oftalmoloq və ya göz həkimi göz və görmə baxımında ixtisaslaşmış tibb həkimidir. Oftalmoloqlar, optometristlər və optiklər kimi digər göz qulluqçularından təlim səviyyəsinə və diaqnoz və müalicə qabiliyyətinə görə fərqlənirlər.
Gözlərinizi yoxlamaq vaxtı gəldikdə, ehtiyaclarınız üçün doğru göz qulluqçularına müraciət etdiyinizə əmin olun. Gözə qulluq qrupunun hər bir üzvü göz sağlamlığının və qayğısının təmin edilməsində mühüm rol oynayır, lakin bir çox insanlar öz rollarını qarışdırırlar.
Göz sağlamlığı mütəxəssisləri bir-birlərindən təhsil və təcrübə səviyyələrinə, səriştələrinə və təcrübə sahələrinə görə fərqlənirlər.
Oftalmoloqlar, yəni Oftalmoloqlar; Onlar 12-13 illik tibb təhsili və təlimini tamamlayır və tibbi və cərrahi müalicəni yerinə yetirmək üçün ixtisaslı olurlar.
Bu hərtərəfli təlim oftalmoloqlara geniş diaqnostik şəraitdə diaqnoz qoymağa və müalicə etməyə imkân verir. Ümumilikdə, təlim altı illik tibb təhsilini, daha sonra göz xəstəlikləri və onların müalicəsi üzrə ən azı dörd illik əlavə tibbi ixtisas hazırlığını əhatə edir.
Oftalmoloq bütün göz xəstəliklərinin diaqnostikasını və müalicəsini aparır,gözlə bağlı bütün lazımi cərrahi müdaxilələri yerinə yetirir,görmə problemlərini ehtiva edən refraktiv xətaları düzəltmək üçün eynək və kontakt linzalar təyin edir.
Oftalmoloqlar tibb həkimi olduqları üçün onların birbaşa göz xəstəlikləri ilə bağlı heç bir tibbi problemi yoxdur. Onlar digər sağlamlıq problemlərini tanıya və bu xəstələri müalicə üçün lazımi həkimlərə göndərə bilərlər.
Göz xəstəliklərinin əlamətləri hansılardır?
Bədənin ən əhəmiyyətli duyğu orqanlarından biri olan gözlərdə meydana gələn hər hansı bir problem görmə duyğunun azalmasına və ya gözdə batma, yanma və buna bənzər hisslər şikayətlərinə səbəb olduğu üçün göz xəstəliklərinin əlamətləri asanlıqla ortaya çıxa bilir.
- Gözlərdə ağırlıq və ağrı.
- Gözə yad cismin ilişib qalması hissi.
- Sulu gözlər, ağlama şəklində göz yaşı, burring problemləri.
- Şiddətli göz qaşınması, qızartı və yanma hissi.
- Görmə sahəsinin daralması və görmə itkisi.
- Göz qapaqlarının sallanması və göz qapaqlarının şişməsi.
- Başı bir tərəfə əymək və gözləri qıymaq.
Belə problemlərdən birinin və ya bir neçəsinin yaşanması göz xəstəliklərinin əlaməti ola bilər.
Göz xəstəliklərinin səbəbləri nələrdir?
Göz xəstəlikləri genetik və ya ekoloji səbəblərə görə inkişaf edə bilər. Göz xəstəliklərinin ən çox görülən səbəbləri:
- Görməyi çətinləşdirən az və ya çox işıqda işləmək.
- Gözə yad cismin daxil olması nəticəsində göz zədələnməsi.
- Sinüzit, baş ağrısı, qrip, soyuqdəymə və atəşin yan təsirləri.
- Göz yaşı kanallarının tıxanması və ya ətraf mühit faktorları səbəbiylə inkişaf edən quru göz problemi.
- Diabet, ürək xəstəliyi kimi xəstəliklər.
- Genetik xüsusiyyətlər (ailədə göz xəstəliyinin tarixi).
Göz xəstəliklərinin hansı növləri var?
İnkişaf edən texnologiya ilə televizor və ağıllı cihazların artan istifadəsi ilə ortaya çıxan göz problemləri və bir çox anadangəlmə göz xəstəliklərindən bəhs etmək olar.
Qlaukoma (Göz təzyiqi)
Gözdaxili mayeni buraxan kanallarda struktur maneə törədilməsi mayenin kifayət qədər miqdarda boşalmamasına, göz içi təzyiqinin artmasına səbəb olur. Artan göz təzyiqi də optik sinirlərin itməsinə səbəb olur və bulanıq görmə, şiddətli baş ağrısı və göz ağrısı kimi problemlərə yol açır.
Katarakta
Yaşlı yaşlarda və diabet xəstələrində daha çox rast gəlinən katarakta gözün linzasının şəffaflığını itirdiyi bir göz xəstəliyidir. Gözün lensi şəffaflığını itirdikcə ağrısız və sürətlə irəliləyən görmə itkisi, parıltı və işığa qarşı kəskin həssaslıq yaranır.
Katarakta hər yaşda görünsə də, daha çox yaşlı yaşlarda rast gəlinən bu xəstəlikdə təcili müdaxilə tələb olunmur. Lakin uşaqlarda göz tənbəlliyinə səbəb olduğu üçün dərhal müalicə olunması məsləhət görülür.
Katarakta daha çox diabet xəstələri, kortizon dərmanı istifadə edənlər və göz iltihabından əziyyət çəkənlərdə rast gəlinir. Təsadüfən istifadə edilən kortizon tərkibli göz damcıları da illər ərzində katarakta səbəb ola bilər.
Katarakta gözün şəffaf linzasının buzlu şüşəyə bənzər bir quruluşa çevrilməsi və görmə qabiliyyətinin azalması, dumanlı və ya dumanlı görmənin başlaması, uzaq görmənin görünməz olması, bəzi növlərdə isə yaxından görmənin yaxşılaşması zamanı baş verir.
Katarakta yalnız cərrahi yolla müalicə edilə bilər. Damcı ilə narkoz edilən göz FACO üsulu, yəni lazerlə qısa müddətdə müalicə olunur.
Rəng Korluğu
Adətən irsi xarakter daşıyan və görmə mərkəzində rəng ayrı-seçkiliyini təmin edən xüsusi piqmentlərin olmaması və ya kifayət qədər piqmentin olmaması səbəbindən inkişaf edən görmə problemidir. Rəng korluğu adətən qırmızı, yaşıl və mavi rənglərdən birini və ya bir neçəsini ayırd edə bilməməsi ilə baş verir.
Çapıqlıq
Çox vaxt anadangəlmə olan və ya qəza və ya qızdırma nəticəsində meydana gələ bilən çəpgözlük, iki gözün bir nöqtəyə paralel baxmasına mane olan bir göz problemi olaraq təyin edilə bilər.
Allergik Konyunktivit
Cəmiyyətdə ən çox rast gəlinən göz xəstəliklərinin göz allergiyasına görə inkişaf etdiyini söyləmək olar.
Dərman və makiyaj məhsullarına qarşı inkişaf edən Kontakt Göz Allergiyası, isti və quru iqlimin səbəb olduğu Bahar Göz Allergiyası və Saman qızdırması olaraq da bilinən Mövsümi Allergik Konyunktivit ən çox görülən allergik göz xəstəlikləri arasındadır.
Ektropium
Yaşla əlaqədar inkişaf edən göz qapaqlarının sallanması, göz qapağının çevrilməsi olaraq da bilinən ümumi bir göz problemidir.
Diabetik Retinopatiya
Dünyada ən çox görülən tor qişa xəstəliklərindən biri olan diabetik retinopatiya şəkər xəstəliyinin kapilyarlara təsir etməsi nəticəsində yaranır.
Bir çox xəstə şəkər xəstəsi olduğunu bilmədən görmə problemindən şikayət edərək oftalmoloqa müraciət edir və bu müayinə nəticəsində onların şəkərli diabeti olduğu anlaşılır.
Damarın bütövlüyü pozulduqca qan xaricə sızır və qanda olması lazım olan zərdab sinirlərdə toplanır, toxumalarda ödem əmələ gəlir və hüceyrələri öldürür.
Bəzən damarların tıxanması nəticəsində oksigendən məhrum olan nahiyələr yaranır və oksigenə olan ehtiyac səbəbindən yeni damarlar əmələ gəlir.
Ancaq bu zədələnmiş damarlar asanlıqla partlayır və qanaxma baş verir. Şəkərli diabet xəstələrinə bir oftalmoloqa müraciət etmək tövsiyə olunur.
Mütəxəssis həkim tərəfindən həyata keçirilən lazer müalicəsi ilə göz arxasında qanaxma dayandırılır və zamanla meydana gələ biləcək korluğun qarşısı alınır. Bu müalicə tor qişa mütəxəssisi olan oftalmoloqlar tərəfindən həyata keçirilir.
Göz xəstəlikləri necə diaqnoz qoyulur?
Bulanıq görmə, şiddətli göz ağrısı, baş ağrısı, ürək bulanması, gözlərdə qızartı və şişkinlik kimi simptomların müşahidə edilməsi göz xəstəliyinin olduğunu göstərir.
Semptomların düzgün müşahidəsi effektiv diaqnoz və müalicə üçün çox vacibdir. Düzgün diaqnoz əlamətlər və testlər və ya oftalmoloqlar tərəfindən aparılan müayinələrlə müəyyən edilir. Göz xəstəliklərinin diaqnostikası üçün ən çox istifadə olunan əsas diaqnostik üsullar:
- Görmə itkisi testi.
- Göz içi təzyiqini ölçən tonometr adlı cihazla göz dibi müayinəsi.
- Gözün işıq refraktiv dəyərləri, torlu qişanın müayinəsi (vizual membran) və optik sinirin (optik sinir) müayinəsi aşağıdakı kimi sıralana bilər: Göz bəbəyinə damcıların düşməsi və gözün genişlənməsinə səbəb olur.
Göz xəstəliklərinin müalicə üsulları hansılardır?
Görmə sahəsinin daralmasına səbəb olan göz xəstəlikləri gündəlik həyat keyfiyyətini mənfi təsir etdiyi üçün düzgün müalicə üsullarının seçilməsi çox vacibdir.
Anadangəlmə göz pozğunluqları və ətraf mühit faktorları nəticəsində yaranan görmə problemləri üçün müxtəlif müalicə üsulları hazırlanmışdır.
Ətraflı göz müayinəsi ilə düzgün diaqnoz qoyulan bir göz probleminin müalicəsi üçün həkiminiz eynək istifadəsi, dərman müalicəsi və ya cərrahi müdaxilə kimi müalicə üsullarını seçə bilər.
Düzgün diaqnoz qoyulmayan və effektiv müalicə olunmayan göz problemlərinin sürətli görmə itkisinə səbəb ola biləcəyi nəzərə alınmalı, lazımi tez-tez göz müayinələri və tibbi müayinələr laqeyd edilməməlidir.
