Kifoz, xalq arasında donqar duruş olaraq bilinir, onurğanın önə doğru əyilməsidir. Yüngül kifoz çox şikayətə səbəb olmur. Ağır kifozlarda isə ağrı, nəfəs darlığı kimi şikayətlər görülür.
Normalda onurğa sütunun özünə məxsus fizieolojik əyriliyi vardır. Onurğanın bu təbii əyriliyi tarazlıq üçün önəmlidir və dik duruşa kömək edir. Onurğanın döş hissəsinin təbii olan əyriliyinin artmasına kifoz deyə bilərik. Döş fəqərəsinin normal bucağı 20 ilə 45 dərəcə arasında olması lazımdır. Normaldan daha çox olan əyriliyin tibbi adı “hiperkifoz” adlansa da, “kifoz” termini de tez-tez istifade edilir.
Bu xəstəlik hər yaşda olan insanlarda yarana bilər. Ancaq yeniyetməlik dövründə, sümüklərin sürətli böyüməsi zamanı daha çox müşahidə olunur.
Kifozun dərəcəsi fərqli ola bilər. Kifoz bucağı nə qədər böyükdürsə, vəziyyət bir o qədər ciddidir. Ciddi olmayan əyrilər yüngül bel ağrısına səbəb ola bilər və ya heç bir simptom göstərməz. Daha ciddi əyilmələr əhəmiyyətli onurğa deformasiyasına səbəb olub, xəstənin kürəyində görünən donqarlığa səbəb ola bilər.
Kifozun növləri hansılardır?
Kifozun bir çox növləri var. Uşaqlarda və yeniyetmələrdə ən çox görülən kifoz aşağıdakı kimi sıralana bilər.
- Postural kifoz
- Scheuermann kifozu
- Anadangəlmə (anadangəlmə) kifoz
- Postural Kifoz
Kifozun bu növü yeniyetməlik dövründə özünü büruzə verir. Onurğanın ciddi anatomik anomaliyaları müşahidə edilmir. Postural kifozun yaratdığı əyrilik adətən yuvarlaq və hamar olur. Postural kifoz qızlarda oğlanlara nisbətən daha çox rast gəlinir.
Schueermann Kifozu
Postural kifoz kimi, Scheuermann kifozu da yeniyetməlik vaxtı daha çox görülür. Scheuermann kifozu, postural kifozdan daha ağır deformasiyaya səbəb ola bilər. Scheuermann kifozu onurğanın anatomik anomaliyasından qaynaqlanır.
Scheuermann kifozu olan bir xəstədə yandan çəkilmiş rentgende bir neçə fəqərənin adi düzbucaqlı formadan daha çox üçbucaqlı bir formaya malik olduğunu göstərəcəkdir. Scheuermann kifozunun yaratdığı əyrilik adətən kəskin və bucaqlıdır.
Postural kifozlu xəstədən fərqli olaraq, Scheuermann kifozu olan bir xəstə dik durmaqla əyrini düzəldə bilməz. Scheuermann kifozu bəzən ağrılı ola bilər.
Anadangəlmə Kifoz
Bu tip kifoz doğuş zamanı mövcuddur. Körpə ana bətnində olarkən onurğa sütunu normal inkişaf etmədikdə baş verir. Anadangəlmə kifozlu xəstələrə əyriliyin irəliləməsini dayandırmaq üçün gənc yaşda əməliyyat ehtiyacı olur.
Kifozun əlamətləri hansılardır?
Kifozun əlamətləri və simptomları əyriliyin səbəbi və şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Bunları aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Önə doğru olan çiyinlər
- Kürək nahiyəsinde görünən donqarlıq
- Nadir hallarda, zaman keçdikcə kifozun ağırlaşmasına bağlı olaraq ətraflarda gücsüzlük , uyuşma və ya cingildəmək ,nəfəs darlığı və ya digər tənəffüs çətinlikləri görülə bilər.
Başqa Hansı Durumlar Kifoza Səbəb Ola bilər?
Sınıqlar: Sınıqlar onurğanın əyriliyinə səbəb ola bilər.
Osteoporoz: Xüsusilə yaşlanma ilə birlikdə sümük sıxlığının azaldığı bir xəstəlikdir. Osteoporoz onurğa əyriliyinə səbəb ola bilər. Osteoporoz daha çox yaşlı qadınlarda və uzun müddət kortikosteroid qəbul edən insanlarda rast gəlinir.
Disk degenerasiyası: Disklər fəqərələr arasında yastıq rolunu oynayır. Yaşla bu disklər sərtləşir və kiçilir, kifoza səbəb ola bilir.
Xərçəng və xərçəng müalicəsi: Onurğada xərçəng, kimyaterapiya və radiasiya müalicəsi kimi müalicələr fəqərələri zəiflətdiyi üçün sınıqlara səbəb ola bilir.
Kifoz Necə Müalicə Olunur?
Müalicənin məqsədi əyriliyin irəliləməsini dayandırmaq və deformasiyanın qarşısını almaqdır. Xəstənin yaşı və ümumi sağlamlıq durumuna , kifozun növünə görə müalicələr fərqli ola bilər.
Qeyri Cərrahi Müalicə
Postural kifozlu xəstələrdə (duruşa bağlı kifoz ) qeyri-cərrahi müalicə tövsiyə olunur. Bu müalicə növü əyriliyi az olan Scheuermann kifozu olan xəstələr üçün də tövsiyə olunur.
Cərrahi Olmayan Müalicəyə Nələr Aiddir?
Özəl hərəkətlər: Xüsusi kifoz məşqləri qarın və arxa əzələlərini gücləndirərək bel ağrılarını aradan qaldırmağa və duruşu yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər.
Qeyri-steroid antiinflamatuar preparatlar (QSİƏP): Sadə ağrıkəsicilər bel ,kürək, boyun ağrısını aradan qaldırmağa kömək edə bilər.
Korset: Scheuermann kifozu olan və hələ də böyüməkdə olan xəstələr üçün özəl korset tövsiyə oluna bilər. Əyrilik sağaldıqca korset mütəmadi olaraq düzəldilir. Tipik olaraq, korsetlər uşaq skelet yetkinliyinə çatana və böyüməsi tamamlanana qədər taxılır.
Cərrahi Müalicə
Adətən anadangəlmə kifozlu xəstələrə cərrahi müdaxilə tövsiyə olunur. Bundan əlavə, aşağıdakı durumlarda cərrahiyyə tövsiyə edilə bilər:
- 75 dərəcədən çox əyri olan Scheuermann kifozu olan xəstələr.
- Qeyri-cərrahi müalicə ilə yaxşılaşmayan şiddətli ağrısı olan xəstələr.
