B12 vitamini, bədənin qan hüceyrələrini formalaşdırması, sinir sistemini saxlamağı, və DNA-nı sintezləməsi üçün vacib olan sudan həll olunan bir vitamindir. Cobalamin adlanan bu vitamini insan orqanizmi özü sintezləyə bilmir. Buna görə də onu qidanın içərisindən almamız lazımdır.
B12 vitamini çatışmazlığının əlamətləri hansılardır?
B12 vitamini azlığı uzun müddət davam edərsə, bədəndə müxtəlif problemlər yarada bilər. Bu əlamətlər aşağıdakılardır:
- B12 vitamini azlığı, özündə müxtəlif simptomlarla nümayiş edən bir vəziyyətdir. Yorğunluq və gücsüzlük belə bir azlıqda ilk rast gəlinən simptomlardandır. B12 vitamini, kəskin bir enerji mənbəyi olmasa da onun qan hüceyrələrinin formalaşmasındakı rolu, energetik proseslərdə əhəmiyyətlidir. Buna bağlı olaraq, azlıq yarananda energetik tarazlıq pozulur.
- Nəfəs darlığı və baş dönməsi, kroppun oksigenlə təmin olunmasında problemlərin olması ilə əlaqədar ola bilər. B12 vitamini qırmızı qan hüceyrələrinin doğru şəkildə formalaşmasında mühüm rola sahibdir, buna görə də onun əksikliyi qanaxma problemlərinə səbəb ola bilər.
- Gözlərdə sarılıq və dəri və gözlərin içində palor, qırmızı qan hüceyrələrinin parçalanmasının artması nəticəsində biliverdin və bilirubin adlanan maddələrin artması ilə bağlı olaraq yaranır.
- Dilin şişməsi və ağrılı olması da B12 vitamini əksikliyinin bir başqa əlamətidir. Bu, dilin səthindəki damaqların zədələnməsinə və inflamasiyaya səbəb ola bilər.
- B12 vitamini əksikliyi göz və sinir sistemində də problem yarada bilər. Buna nümunə olaraq, gördüyü şeylərdə gözləmə və ya titrəmə kimi əlamətlər göstərilə bilər.
- Xəstəlik və qusma gastrointestinal sistemə təsir edə bilər, çünki B12 vitamini mədənin işləməsində mühüm rola sahibdir.
- Sinir sistemində problemlər, məsələn, unutqanlıq vəya titrəmə sinir sisteminin dəqiq işləməməsinin nəticəsidir. B12 vitamini sinir hüceyrələrinin qorunmasında əhəmiyyətlidir, buna görə əksikliyi hallarında nevral problemlər ortaya çıxa bilər.
- Son olaraq, qan azalması anemiyanın bir növüdür və bu B12 vitamini azlığının tipik bir əlamətidir. Bu vitamini əksikliyində qan hüceyrələrinin formalaşması zəifləyir və bu da qanın sayının azalmasına səbəb olur.
B12 vitamini nələrdə tapılır?
B12 vitamini əsasən heyvan mənbəli qidalarda tapılır. Bunlar arasında:
- B12 vitamini heyvan mənbəli qidalarda geniş şəkildə tapılır və ən zəngin mənbələrindən biri ətdir. Özəlliklə dana və təkə ciyəri, bu vitaminin yüksək miqdarlarda olduğu məhsullardandır. Ciyər, vitaminlərin, mineralların və digər əhəmiyyətli elementlərin ən böyük təchizatçılarından biri hesab olunur. Buna görə də, dana və təkə ciyəri B12 vitamini ilə birlikdə demir, A vitamini və selen kimi bir çox başqa faydalı elementləri də özündə birləşdirir.
- B12 vitamini ilə zəngin başqa bir mənbə də balıqdır. Bəzi dəniz balıqları, məsələn, səlanğan, som və tun, bu vitamini böyük miqdarlarda təmin edir. Həmçinin, balıq eyni zamanda omega-3 yağ asitləri, D vitamini və selen kimi digər faydalı maddələri də təchiz edir.
- Ət yemək istəməyənlər üçün toyuq və hinduşka kimi quş ətləri də B12 vitamini təmin edən alternativ mənbələrdir. Bunlar eyni zamanda protein, fosfor və digər faydalı elementlər ilə də zəngindir.
- Yumurtaların sarısı, B12 vitamini ilə birlikdə, B vitaminlərinin digər qrupları, fosfor və protein kimi bir çox əhəmiyyətli maddələr təchiz edir. Bu, yumurtanın çox tərəfli bir qida olduğunu göstərir.
- Süd və süd məhsulları, B12 vitamini ilə birlikdə kalsium və D vitamini kimi bir çox digər əhəmiyyətli maddələri də təmin edir. Buna görə də, laktoz intoleransı olmayan şəxslər üçün süd məhsulları mükəmməl bir B12 mənbəyi ola bilər.
- B12 vitamini bitki mənbəlində təbii halda mövcud deyil. Bu səbəbdən, vejetarian və veganların bu vitamini təmin etmək üçün özünü müəyyən etmələri tələb olunur. B12 ilə zənginləşdirilmiş taxıl məhsulları, bitki əsaslı süt alternativləri və B12 vitamini ilə spesifik əlavələr bu qrup üçün mükəmməl seçimdir.
B12 vitamini çatışmazlığının müalicəsi
B12 vitamini əksikliyinin müalicəsində məqsəd vitamin səviyyəsini bərpa etməkdən ibarətdir. Bu, B12 vitamini təqviyələri ilə oral yolla və ya şırınğa ilə (injeksiya) baş verilə bilər. B12 vitamini əksikliyinin səbəbi bağırsağın vitaminin sourulmasında problem yaşamasıdırsa, injeksiya ilə müalicə daha tez və effektiv olur. Əksikliyin dərəcəsinə və səbəbinə bağlı olaraq, doktor müalicə üçün ən yaxşı üsulu təyin edəcəkdir.
Əksiklik müşahidə edildikdən sonra daimi müalicə planı tərtib edilməlidir. Çünki B12 vitamini əksikliyi qayıda bilər. Bu səbəbdən müalicə müddətində və sonrasında daimi tibbi nəzarətdə olmaq vacibdir.
